Vàng da ở trẻ sơ sinh và những điều cần biết

   Kéo theo đó là lượng Bilirubin cũng được tích lũy và tăng cao dẫn tới hiện tượng trẻ sơ sinh bị vàng da. Tình trạng này có thể xuất hiện vào ngày đầu tiên đến ngày thứ 3 từ khi trẻ được sinh ra những thông thường sẽ tự khỏi trong khoảng một tuần. Trong nhiều trường hợp, hiện tượng này sẽ tự hết dần nhưng đôi khi lại tiềm ẩn bệnh lý nguy hiểm. Chính vì vậy mà trẻ sơ sinh nên được kiểm tra dấu hiệu vàng da trước khi xuất viện và vài ngày sau khi ra viện. Theo bác sĩ khoa Nhi bệnh viện Đa khoa khu vực Tân Châu bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh có 2 loại là vàng da sơ sinh sinh lý và vàng da bệnh lý. Vàng da bệnh lý có thể khiến trẻ tử vong hoặc để lại di chứng chậm phát triển ở trẻ. Do vậy, các bà mẹ nên nhận biết được một số dấu hiệu để phân biệt 2 loại bệnh này và chữa trị đúng cách. Từ đó tránh các hậu quả đáng tiếc do bệnh gây ra.

   Bác sĩ CKI Võ Thị Ngọc Thúy, Trưởng khoa Nhi Bệnh viện Đa khoa khu vực Tân Châu cho biết: “Vàng da sơ sinh chiếm tỷ lệ khoảng 60% đối với trẻ sinh đủ tháng, 80% ở trẻ sinh non tháng. Nguyên nhân gây vàng da thường là trẻ non tháng, thai dưới 37 tuần, nguyên nhân thứ 2 ở trẻ sinh đủ tháng có hiện tượng bất đồng nhóm máu giữa mẹ và con, máu của mẹ và con không tương hợp với nhau, thì nó sẽ gây ra biểu hiện vàng da. Trong quá trình sinh của em bé, em bé bị sang chấn sản khoa bị bầm tím. Những triệu chứng đó cũng là yếu tố nguy cơ gây vàng da”.

   Vàng da sinh lý thường sẽ xuất hiện sau 24 giờ tuổi, hết trong vòng 1 tuần với trẻ đủ tháng và 2 tuần đối với trẻ non tháng; Mức độ vàng da nhẹ (chỉ vàng da vùng mặt, cổ, ngực và vùng bụng phía trên rốn). Vàng da ở trẻ sơ sinh được coi là bệnh lý khi có các biểu hiện bất thường sau: kéo trên hai tuần và xuất hiện rất sớm, khoảng 2 ngày sau khi sinh; màu vàng xuất hiện toàn thân và tăng dần lên đến các chi. Ngoài ra trẻ còn có thể bị sốt, co giật hay không muốn bú, bụng chướng, cơn ngưng thở, nhịp thở nhanh, nhịp tim chậm, hạ thân nhiệt, sụt cân, xanh tái, ban xuất huyết, ngủ li bì…Như vậy, thông thường vàng da sinh lý sẽ biến mất sau khoảng thời gian ngắn. Còn vàng da bệnh lý lại rất nguy hiểm vì trẻ có thể bị hôn mê, co giật, và những biến chứng khác. Cần phải đưa ngay trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa Nhi để được chẩn đoán và điều trị vàng da sơ sinh ngay, càng sớm càng tốt để tránh xảy ra biến chứng nhiễm độc thần kinh.

   Khi sinh cần đến cơ sở y tế để được cán bộ có chuyên môn theo dõi và đỡ đẻ. Nếu trẻ bị vàng da ở mức độ nhẹ có thể điều trị tại nhà bằng cách tắm nắng mỗi sáng vào khoảng 7 giờ đến 8 giờ sáng; nên cởi bớt quần áo của trẻ cho trẻ tắm nắng dưới ánh sáng mặt trời trực tiếp sao cho tia nắng mặt trời chiếu đến toàn bộ cơ thể của trẻ. Cho trẻ bú nhiều lần trong ngày vì sữa mẹ giúp đào thải nhanh Bilirubin qua đường tiêu hoá. Hàng ngày, cần theo dõi mức độ tiến triển vàng da của trẻ, theo dõi liên tục trong vòng 7 - 10 ngày sau sinh.

   Điều trị vàng da sơ sinh sử dụng ánh sáng có bước sóng từ 400-500nm, cực điểm 450-460nm tương ứng với đỉnh hấp thụ của Bilirubine (ánh sáng màu xanh dương). Năng lượng ánh sáng xuyên qua da để tác động lên các phân tử Bilirubin nằm trong lớp mỡ dưới da để biến đổi các phân tử Bilirubin gián tiếp (độc cho não của trẻ) thành các sản phẩm đồng phân hay các sản phẩm quang oxy hoá tan được trong nước, không độc và sẽ được đào thải qua gan (qua mật) và thận (qua nước tiểu). Trẻ được chỉ định chiếu đèn khi xuất hiện sau 24 giờ tuổi. Vàng da tăng Bilirubine gián tiếp bệnh lý chưa có triệu chứng tiền nhiễm độc hay nhiễm độc thần kinh. Chiếu đèn dự phòng trong các trường hợp có nguy cơ vàng da sơ sinh như: non tháng, bầm dập nhiều, xuất huyết nhiều, bướu huyết thanh, bướu huyết xương, sọ to, trẻ có tán huyết…Chống chỉ định: trong bệnh porphyrin/ niệu bẩm sinh, là một bệnh rất hiếm gặp. Ánh sáng mặt trời chỉ có thể giúp trẻ bị vàng da nhẹ mau hết hơn nhưng không thể điều trị kịp các trường hợp vàng da sơ sinh nặng.

   Đối với các trẻ mới chớm vàng da thì có thể tắm nắng ấm mỗi sáng, nhưng nếu trẻ đã vàng da nhiều thì phải sớm đưa trẻ đi khám ở bác sĩ chuyên khoa để được điều trị ngay. Đối với các trẻ chỉ bị vàng da bệnh lý mức độ nhẹ hoặc trung bình thì có thể được chiếu đèn tại bệnh viện, dưới sự theo dõi của bác sĩ và nữ hộ sinh. Việc chiếu đèn thường được bác sĩ cho thực hiện sớm nên khi trẻ xuất viện thì đại đa số trẻ sinh ra tại bệnh viện không còn nguy cơ vàng da nặng, đồng thời hạn chế được việc cách ly mẹ con do phải chiếu đèn dài ngày. Thời gian chiếu đèn, trẻ vẫn được bú mẹ do vậy tránh mất sữa mẹ do trẻ phải xa mẹ. Trường hợp mẹ chưa có sữa, bác sĩ sẽ chỉ định cho trẻ dùng sữa mẹ từ ngân hàng sữa mẹ của bệnh viện. “Khi phát hiện trẻ vàng da cần phải theo dõi trẻ thật là kỹ lưỡng hằng ngày. Để theo dõi diễn tiến vàng da, nếu có vàng da nhiều sậm lên đó thì cần phải đưa trẻ đến bệnh viện để kiểm tra nồng độ Bilirubin trong máu. Nếu mà trẻ vàng da sinh lý thì bà mẹ phải cho bú tăng cữ bú, để cung cấp đủ nước và năng lượng cho trẻ, chú ý theo dõi sức khỏe của trẻ trong giai đoạn sơ sinh, nếu như bé bú ít hơn lượng sữa bình thường, trẻ đi phân bạc màu, nước tiểu vàng sậm thì cũng phải đến bệnh viện để kiểm tra sức khỏe cho bé”- Bác sĩ CKI Võ Thị Ngọc Thúy, nhấn mạnh.

   Đồng thời, bệnh viện cũng tiến hành điều trị các bệnh lý nhiễm trùng đi kèm. Nếu chỉ số Bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh của trẻ tăng nhanh hoặc thấy trẻ có biểu hiện vàng da sinh lý cần đưa con đến cơ sở y tế để thăm khám và điều trị kịp thời, tránh để lại những hậu quả đáng tiếc. Nếu không phát hiện và điều trị vàng da bệnh lý kịp thời thì có thể xảy ra biến chứng nhiễm độc thần kinh (còn gọi là vàng da nhân) do Bilirubin gián tiếp thấm vào não mà hậu quả là trẻ sẽ bị tử vong hoặc bị bại não suốt đời./.

Bài, ảnh Hạnh Phúc