Trường THPT Nguyễn Quang Diêu – hiệu quả ứng dụng giáo dục Stem trong môn Sinh học

     Giáo dục Stem là chương trình giáo dục hiện đại và tân tiến, có sự kết hợp giữa lý thuyết với thực hành. Do đó, các môn học hiện nay hầu hết đều ứng dụng stem vào những chủ đề, bài học nhất định để rèn luyện tư duy, khả năng sáng tạo, nghiên cứu của học sinh. Theo đó, học sinh sẽ không học rời rạc từng môn mà sẽ là sự tiếp cận liên môn thuộc những lĩnh vực là khoa học, công nghệ, toán học, kỹ thuật và cả nghệ thuật. Sự tiếp cận này sẽ giúp học sinh hiểu được rằng các sự vật, hiện tượng cũng như những lĩnh vực luôn có mối liên hệ, bổ trợ nhau chứ không tách rời. Vì thế, việc ứng dụng vào thực tiễn cũng cần có sự kết hợp các kiến thức đã học.

   Một trong những môn học ứng dụng stem khá phổ biến trong các nhà trường là môn Sinh học. Và tại trường THPT Nguyễn Quan Diêu đã bước vào năm thứ 2 thực hiện chương trình giáo dục này cho môn Sinh học. Đây là bộ môn với những hoạt động, kiến thức liên quan rất nhiều đến cuộc sống, những hiện tượng, sự vật xung quanh con người. Thầy Trần Thanh Phú – Tổ trưởng tổ bộ môn Sinh học, trường THPT Nguyễn Quang Diêu, cho biết: “Đối với bộ môn Sinh học là môn thực tiễn, nên cũng rất dễ thực hiện dựa trên nền tảng kiến thức sinh học. Mình có thể dựa vào nội dung chủ đề, từ đó GV đưa ra vấn đề, hoặc cùng với học sinh tìm hiểu vấn đề mà nó có liên quan đến nội dung bài học, từ đó đặt ra tình huống để tìm hiểu xử lý tình huống đó như thế nào, hoặc là học sinh sẽ đưa ra những phát vấn hoặc cùng với giáo viên giải đáp phát vấn đó, từ đó đưa ra chủ đề stem để giúp các em khai thác được kiến thức thực tiễn, giải thích dựa trên nền tảng các môn khoa học, tự nhiên, trong đó khai thác tốt kiến thức công nghệ thông tin”.

   Ứng dụng Stem trong Sinh học ở mỗi trường, mỗi cấp sẽ khác nhau. Tuy nhiên, mục tiêu chính vẫn là để học sinh nghiên cứu, thực hành và tìm ra bản chất của vấn đề. Một số ứng dụng stem trong Sinh học ở một số trường theo những chủ đề nhất định. Mỗi năm học giáo viên sẽ thực hiện cho các em học sinh mỗi khối 2 chủ đề về Stem, trong quá trình thực hiện các tiết học Stem dưới hình thức học theo nhóm và các em làm việc tập thể để giải quyết vấn đề được đặt ra liên quan đến vấn đề về sự sinh trưởng của cây xanh hay các sản phẩm ứng dụng phun tưới cho cây và các chế phẩm cho cá.

     Đối với mỗi chủ đề được xây dựng trên nhiều tiết học, từ đặc vấn đề, tìm hiểu, phân tích, ứng dụng và giải quyết vấn đề. Mỗi học sinh khi tham gia quá trình điều phải tư duy phân tích các kiến thức đã học ở nhiều môn học, đặc biệt tính ứng dụng của sản phẩm làm ra phục vụ thực tế cuộc sống rất cao. “ Đầu tiên thì chúng em sẽ tìm hiểu về vấn đề chúng em muốn làm, chúng em được thầy dẫn đi thực tế như người ta sản xuất thức ăn cho cá, rồi chúng em vừa áp dụng kiến thức vừa áp dụng thực tế mình tìm hiều được, nguyên liệu thì chúng em sử dụng những nguyên liệu có sãn để chúng em giảm chi phí, để phối trộn nguyên liệu chúng em có sáng tạo ra cái máy để ép viên thức ăn, để hỗn hợp vào là mấy em có sản phẩm, thí dụ môn vật Lý thì mấy em sử dụng để ép thức ăn, môn toán thì mấy em sử dụng tính toán các số liệu, môn hóa thì mấy em sử dụng chất kết dính để kết dính thức ăn”. Em Nguyễn Phúc Hậu – học sinh lớp 10A5, chia sẻ.

   Qua hoạt động này, học sinh đã có thêm trải nghiệm nhiều lĩnh vực cụ thể: Về phương pháp trồng cây cũng như giúp vườn cây của trường thêm phong phú hơn. Đồng thời, giúp các em hiểu được tầm quan trọng của việc cung cấp các nguyên tố khoáng cần thiết đúng và đủ nhằm thúc đẩy sự phát triển khỏe mạnh của cây trồng theo ý muốn và bảo vệ môi trường. Qua hoạt động này, học sinh đã biết vận dụng kiến thức vào thực tiễn, phát huy tính sáng tạo, tư duy, làm việc nhóm, khả năng phân tích và  phản biện…

    Thực tế trong quá trình thực hiện trình bày các sản phẩm, các nhóm sẽ theo dõi sự phân tích của nhóm bạn, để đặc câu hỏi tham vấn, sự trao đổi phản biện trực tiếp dựa trên sự phân tích logic khoa học từ ứng dụng các kiến thức có liên quan như toán học, hóa học, tin học,….để giải thích các hiện hiện được đặc ra. Đây là hoạt động giáo dục giúp các em phát huy được năng lực sở trường, cùng lúc có thể tổng hợp nhiều kiến thức, tăng tính tương trợ và đoàn kết với bạn bè, tạo không khí học tập sôi nổi hơn cho các em học sinh. Em Nguyễn Ngọc Trúc Quỳnh – học sinh lớp 10A5, nói: “ Đối với phương pháp học Stem này, em cảm thấy rất là hào hứng thú vị, càng thực hiện càng khám phá ra được những điều mới mẻ. Hơn nữa đây là phương pháp học rất là hiệu quả gắn liền giữa lý thuyết và thực hành, giúp cho chúng em nắm kiến thức dễ dàng và sâu sắc hơn”.

    Trong thực hiện giáo dục stem thì ứng dụng công nghệ thông tin là điều kiện hỗ trợ đắc lực cho các em học sinh tìm hiểu để giải quyết các vấn đề gắn liền với nhiều hoạt động nghiên cứu, khoa học, công nghệ. Tuy nhiên, việc lên kế hoạch thiết kế và tổ chức dạy học chủ đề stem, ứng dụng stem trong Sinh học đối với các lớp học sẽ có sự khác nhau với các dụng cụ, phương tiện hỗ trợ đơn giản, gọn nhẹ. Đồng thời, phải đảm bảo tính linh hoạt trong mỗi chủ đề dạy học stem, bài học với đa dạng các phương pháp dạy và học khác nhau nhằm mang lại sự thích thú cho học sinh và tính ứng dụng thực tiễn ngay tại địa phương. Thầy Trần Thanh Phú, cho biết thêm: “ Dạy học Stem có tích họp cả công nghệ 4.0 vào đây, công nghệ này rất thuận lợi vì giúp các em định hướng học tập theo stem, các em biết được những nội dung học mình cần chuẩn bị cái gì, từ ý này các em sẽ tìm hiểu những thông tin đó trên mạng và có những gợi mở giáo viên sẽ giúp cho các em có những hình ảnh thiết thực để các em có thể dễ hình dung ra. Chính vì công nghệ thông tin giúp cho các em khai thác kịp thời, tìm kiếm những sản phẩm cụ thể nhanh chống, và công nghệ thông tin cũng giúp cho các em có được những phương tiện hiện đại, đáp ứng được việc học tập nhanh chống kịp thời và hợp lý hơn. Nên thời điểm công nghệ 4.0 là thời điểm rất thuận lợi để giúp các em học tập và tập trung mở rộng kiến thức một cách hiệu quả”.

   Hiệu quả từ những bước đầu trong giáo dục stem cho môn Sinh học tại trường THPT Nguyễn Quang Diêu đã và đang mang lại hiệu quả thiết thực tạo tác động tích cực 2 chiều, trong đó giáo viên ứng dụng stem một cách khéo léo để thay đổi phương pháp dạy nâng cao hiệu quả đào tạo, mặc khác tạo cho những giờ học thú vị, các em sẽ linh hoạt và nhạy bén trước mọi vấn đề, rèn luyện và phát triển tốt các kỹ năng, tư duy cũng như khả năng phân tích, quan sát, tìm hiểu để định hướng giải quyết vấn đề theo cách khoa học. Góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy theo hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông mới tại đơn vị trường./.